جنبه عمومی تناسب ها که در ابتدای امر باید مورد بررسی قرار گیرد تا بر ما آشکار گردد که آیا می توانیم به دوران آشنایی و بررسی جنبه های خصوصی ورود پیدا کنیم یا خیر عبارتند از:
۱تناسب خانوادگی
به طور کلی، انسان‌ها در بستر خانوادگی شکل می‌گیرند و هر خانواده بسته به زمینه فرهنگی و تربیتی‌ای که دارد در فرد تأثیر متفاوتی می‌گذارد. پس بهتر است در زمان گزینش همسر، او را در داخل بستر خانواده دیده و با بررسی تناسب های خانوادگی انتخاب کرد. مثلا آیا شیوه‌های تربیتی آنها مشابه است! میزان صمیمیت و احترام گذاری اعضای خانواده چگونه است؟ آیا میزان وابستگی اعضای خانواده بهم به گونه ای هست که اجازه تشکیل زندگی مستقل را داده و بعدتر زمینه دخالت مداوم آنها را فراهم نکند؟ و …
عموما دیده شده هست که در آشنایی های خارج از بستر خانواده، هر قدر هم که افراد به شناخت بالایی از خصوصیات هم رسیده باشند، اما از زمان ورود خانواده ها به رابطه، تفاوت های خانوادگی و فرهنگی نادیده گرفته شده زمینه بروز چالش های غیرقابل پیش بینی ای را فراهم می کند.
۲تناسب فرهنگی
فرهنگ یعنی بایدها و نبایدهایی که تعیین تکلیف می‌کند. و به ما می‌گوید چه چیزی درست است و چه چیزی غلط؟ چه کاری باید انجام شود و چه کاری نباید صورت گیرد؟ بنابراین ممکن است در فرهنگ های مختلف، بایدها و نبایدهای آنها با هم فرق کند. به‌عنوان مثال، بایدها و نبایدها در فرهنگ آذری‌ها بسیار متفاوت‌تر از بایدها و نبایدهای فرهنگ شمالی‌هاست؛ حتی گاهی نباید یکی، باید دیگری است.
انسان در فرهنگ خود به طور ناخودآگاه احاطه شده است. از صبح که بیدار می‌شویم این فرهنگ ماست که می‌گوید چطور بیدار شویم و با خانواده چگونه رفتار کنیم، چطور حرف بزنیم و چگونه غذا بخوریم و… هیچ‌کاری نیست که به فرهنگ ارتباط نداشته باشد. بنابراین، لازم است که دختر و پسر از نظر فرهنگ اجتماعی به یکدیگر نزدیک باشند. فاصله‌های فرهنگی زیاد، زندگی این دو را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
حال اگر دو نفر از جنبه های مختلف با هم همخوانی داشته باشد ولی تناسب فرهنگی وجود نداشته باشد چه کنند؟ اینجاست که باید از فرهنگ یکدیگر آگاه شوند و آن را بپذیرند و در هر شرایطی به آداب و رسوم و فرهنگ یکدیگر احترام گذاشته و با آن همراهی کنند.
۳تناسب اعتقادی
اعتقادات و باورها، جنس محکمی دارند و به خاطر هیچ‌کس نمی‌آیند و نمی روند. زیرا اگر اینگونه باشد نشاندهنده عدم ثبات و پختگی فرد می باشد. اگر دو نفر که با هم قصد ازدواج دارند، این تناسب را نداشته باشند باید بدانند که اعتقادات تنها بر اساس شناخت است که تغییر می کند نه توسط افراد. به‌عنوان مثال، دختری به حجاب اعتقاد ندارد. پسری با او ازدواج می‌کند و می‌گوید به خاطر من حجاب بگذار. ممکن است دختر بپذیرد ولی این صرفا تغییر رفتار موقت است نه تغییر اعتقاد.
حجابی که به خاطر فردی می‌آید، روزی که علاقه کمرنگ شود و یا کوچک‌ترین اختلافی پیش آید، برداشته می‌شود.
۴تناسب اقتصادی- اجتماعی
افراد بر اساس طبقه اقتصادی- اجتماعی خود به یک نوع نگرش، رفتار و بینش به زندگی می رسند. بنابراین وقتی دو نفر از دو طبقه اقتصادی- اجتماعی متفاوت ازدواج کنند، از نظر نوع نگاه به زندگی خیلی با هم فرق دارند و نگرش آنها به زندگی خیلی متفاوت است؛ به همین دلیل دچار مشکلات بسیار می‌شوند.
۵تناسب شخصیتی
هر انسانی شخصیت ویژه خود را دارد و افرادی که تفاوت‌های شخصیتی زیادی با هم دارند، در رابطه خود نیز دچار مشکلات زیادی می‌شوند. فرض کنید فردی از نظر شخصیتی برون‌گراست و راحت ابراز احساسات و عواطف می‌کند و بیشتر دوست دارد در جمع باشد؛ این فرد با کسی ازدواج می‌کند که انسانی درون‌گراست و ابراز احساسات برایش سخت است، حضور در جمع برایش خوشایند نیست و ارتباط برقرار کردن با افراد برایش دشوار است.
این دو در طولانی‌مدت دچار مشکل می‌شوند. با هم هستند در حالیکه از درون احساس تنهایی می‌کنند.
جالب اینجاست که در ابتدا همین خصوصیات متضاد عامل ایجاد جذابیت بین شان بود ولی به تدریج عدم تناسب و عدم درک قلمداد شده و نمی توانند پاسخگوی نیازهای هم باشند و در نتیجه ممکن است که از هم فاصله بگیرند.
آموزش پیش از ازدواج
نوشته اهمیت تناسب در ازدواج اولین بار در دکتر نجفی توانا متخصص روانشناس پدیدار شد.